Kwartetten op zn Marokkaans

Hoewel het spelen van gezelschapsspelletjes niet echt in het Marokkaanse DNA zit, ligt er in de boekwinkel in Casablanca één spel dat mijn aandacht trekt. Het is het 'jeu des 7 familles marocaines'. Een soort kwartet, maar dan met 7 groepen van 6 kaarten,  die je moet verzamelen. De groepen bestaan uit families: grootouders, ouders, zoon en dochter,afkomstig uit verschillende regio's of steden. Natuurlijk zijn het stereotype beelden , maar desalniettemin geven ze een beeld van de sociale indeling van de maatschappij. Zo geven naam en streek van afkomst al meteen een beeld van je plaats op de sociale ladder. Heet je Alaoui, Tazi, Bennani of Sebti, dan behoor je tot de bekende families die eeuwen geleden de dienst uitmaakten en is de kans groot dat jij of een familielid nu een hoge post bekleedt in de 'administration' of het bedrijfsleven. Het is ook heel gebruikelijk om te zeggen:  ik kom uit Fes, of uit Rissini. Dat betekent niet dat je daar eerst zelf hebt gewoond maar dat je wortels daar liggen. 

De afbeeldingen van het spel versterken het stereotype beeld. Zo is de familie Amazighi afgebeeld tegen een achtergrond van bergen, het is de Berberbevolking uit de Rif en het Atlasgebergte. De figuren dragen sobere kleding, en hebben eenvoudige attributen zoals een rieten mand en strohoed. Een groot verschil met de familie Fassi, (uit Fes) die is geplaatst in een paleisachtige omgeving. Dit refereert aan het culturele en spirituele centrum dat Fes was van de 14e tot de 17e eeuw. De figuren staan tegen een rijk gedecoreerde achtergrond van mozaïk en weelderige tuinen. De kleding is al even weelderig, rijk en traditioneel, maar de dames zijn afgebeeld zonder hoofddoek. Veel Fassi's zijn begin 20e eeuw naar de kustplaatsen Rabat en Casablanca verhuisd, om daar handel te voeren met Europa. De wijk Habous in Casablanca, die begin 20e eeuw gebouwd werd maar qua architectuur doet denken aan de medina van Fes was erg in trek. Maar daarover een andere keer meer.

Dan is er de famillie Sahraoui, de beroemde 'hommes en bleu', naar de blauwgekleurde kleding die ze dragen. Zij staan in een landschap van zandduinen, compleet met kamelen en tent. De Sahara strekt zich uit van de Atlantische kust tot de Algerijnse grens en wee je gebeente als je het deel dat elders de Westelijke Sahara wordt genoemd, niet tot Marokkaans grondgebied rekent. Ook de familie Soussi komt uit het zuiden, uit de buurt van Agadir. Ze staan bekend om hun handelsgeest, wat te zien is aan de tekeningen: op de achtergrond zijn verpakkingsdozen opgeslagen. Veel van hen drijven winkeltjes in de grote steden. Blijven over: de familie Larbi uit Marrakesh, en 2 families anders dan de anderen. De familie Yahudi representeert de joden in Marokko.Ze zijn al eeuwenlang aanwezig en vaak ambachtsmensen of grote denkers. Op de speelkaarten staan ze afgebeeld in een juwelierszaak. De laatste groep is de familie Mouhajir. zij staan voor de groep MRE, ofwel Marocain Resident à l Etranger. Deze groep van ongeveer 4,5 miljoen mensen brengen veel geld in het laadje van hun thuisland. Ze vallen op door hun westerse kleding. Op de kaarten hebben vooral de vader en de zoon zich duidelijk aangepast aan de Parijse omgeving, maar blijven door hun grote zonnebril en kapsel toch onmiskenbaar Marokkaans!